 |
| Mattia Preti -Saint Veronica |
Bugün
birçok kilisede Azize Veronica ve örtüsü Haçın Aşamaları’ndan biri
olarak yer almaktadır. Azize Veronica’yla beraber bu “Kutsal Yüz” olarak
adlandırılan örtü resmedilse de daha eski eserlerde sadece “Kutsal Yüz”
ve ya “Mandylion” adıyla, Azize Veronica’ya yer verilmeden bezin ve
İsa’nın yüzünün tasvirleri yapılmıştır. Mandylion
kelimesi kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte Arapça, Latince ve
Süryanice’de karşımıza çıkar ve Türkçe’ye de mendil olarak yansımıştır.
Azize Veronica hakkında en çok bilinen hikaye, Ortodoks ve Katolikler
tarafından da kabul edilen, Azize Veronica’nın İsa sırtında haçını
Golgotha tepesine götürürken ona yardım edip, terini silmesi için
örtüsünü verdiğidir. Bu örtüyü verdikten sonra İsa yüzünü siler ve
örtüyü geri verir. İsa örtüyü geri verdiğinde mucizevi olarak İsa’nın
suretinin örtüye geçer. Bu bez aynı zamanda Katolikler tarafından rölik,
hatta Acheiropoieta (İnsan
eliyle yapılmamış) olarak da kabul edilir. Aynı zamanda bu hikaye
Bollandistler’in hazırladığı Acta Sactorum’da da geçmektedir. Bu
hikayenin bir çok varyasyonu olduğundan dolayı bu rölikten birden fazla
farklı kiliselerde bulunmaktadır. Azize Veronica’nın bu hikayesi aynı
zamanda ilk ikonaların da ortaya çıkışı olarak anılır. Ancak Azize
Veronica’nın bu hikayesi İncil’de geçmez. Veronica ismi Apokrif
incillerden biri olan Nicodemus İncil’inde kanayan kadın “Bleeding
Woman” olarak, İsa’nın yardım ettiği hasta kadının adı olarak verilir.
Yani asıl Azize Veronica’yla bir bağlantısı yoktur.
Veronica
ismi Latince Vera, Eski Grekçe “Eikone” kelimeleri biraraya getirilerek
oluşturulduğu düşünülüyor. Latince Vera “Doğru”, Eski Grekçe “Eikone”
“resim, görüntü” anlamına gelmektedir. Veronica’nın da “Doğru Görüntü”
olarak Hz. İsa’nın suretini temsil etmesi için oluşturulmuş bir kişi
olduğu düşünülmektedir. Çünkü 12. yy’dan önce Azize Veronica’nın adı
geçmemektedir.
Bazı
eserler ise “Image of Edessa” yani “Edessa’nın resmi” olarak yer
vermiştir. Edessa’nın resmi de benzer bir hikayeye sahiptir ve kökeni
aynıdır. Fakat Azize Veronica’ya bu hikayede yer verilmemiştir. Bu
bilinen hikaye Sina Manastırı’nda İsa’nın görüntüsü olan bez parçası ile
resmedilmiştir. Fakat bu hikayenin bilinen en eski kaynağında bu bez
parçası hikayede hiçbir şekilde bulunmamaktadır. Bu Edessa’nın resminin
hikayesine en eski kaynak olarak üçüncü yüzyılın sonu, dördüncü yüzyılın
başında yaşamış olan hristiyan tarih yazarı Caesera’lı Eusebios “Kilise
Tarihi” kitabında yer verilmiştir.[i]
Eusebios’a
göre Kral Abgar’ın gönderdiği mektup ve İsa’nın cevap verdiği mektup
Eusebios’un yaşadığı dönemde hala Edessa şehrinde Süryani dilinde
bulunmaktadır. Ancak bugün hakkında bir bilgi bulunmamaktadır.
Eusebios’un aktardığı hikayede Edessa Kralı Abgar[ii],
İsa’nın mucizelerinden haberdar olup bir mektup ile İsa’dan kendi
hastalığı için yardım diledi. Ardından da yetmiş inanan arasında yer
alan Thaddeus’u Edessa’ya yolladı. Thaddeus orada İsa’nın öğrettiklerini
yaymaktan sorumluydu. Sonra Thaddeus kralın ismini söyleyerek ellerini
onun üzerine koydu. Bunu yapmasından hemen sonra Abgar hastalığından
kurtuldu ve iyileşti.
Edessa’nın
resimlerinde sürekli örtüyü teslim eden Thaddeus ve teslim alan Abgar’a
yer verilirken, dördüncü yüzyıl yazarı Eusebius’un metininde anlatılan
bu olayda örtünün de yer almadığını ve sadece mektuplaşmanın olduğunu
görüyoruz. Ancak Katolikler bu olayda örtü verildiğini ve İsa’nın
suretini de bu sayede bildiklerini düşünmektedirler. Zamanla bu örtünün
kopyalarının yapıldığına hatta bir kısmı Edessa’dan bu örtünün vatikan’a
getirildiğine inanmaktadır. Katolik Ansiklopedisi’nde de Abgar’a
yazılan mektuplar halen Edessa, bugünkü Şanlı Urfa’nın surlarında gizli
bir bölmede saklandığı yazılmaktadır. Ancak bununla ilgili bir kaynak ve
bilgi mevcut değildir. Böylelikle Edessa’nın Görüntüsü’nün uzun bir
süre geçirerek, farklılaşarak Katolik dünyasında Veronica’nın Örtüsü’ne
dönüştüğünü söyleyebiliriz.
Alihan Altın
Kaynakça
Dégert, A. Catholic Encyclopedia (1913) Volume 15/St. Veronica
Eusebius, Ecclesiastical History, Books I-V (1926) (Loeb Classical Library, №153)
Justo Gonzales (1984) The Story of Christianity “14 — Official Theology: Eusebius of Caesarea”
[i] Eusebios’un Kilise Tarihi kitabının birinci kitap, on üçüncü bölümünde bu hikayeye yer verilmiştir.
[ii]
Eusebios kitabında Edessa krallığı olarak bahsettiği ülke Osroene’dir.
Edessa bu krallığın başkenti günümüz Şanlıurfa’dır. Aynı zamanda bu
krallıkta birden fazla Abgar adında kral olmasına rağmen kitapta hangisi
olduğundan bahsetmemiştir.
