Mardin’in Dargeçit ilçesinde yer alan Boncuklu Tarla’da, yaklaşık 12.000 yıl önce yapılmış kamusal bir yapı bulundu.
Ilısu Mahallesi’nde “Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar” kapsamında Mardin Müze Müdürlüğünce 2012 yılında başlatılan arkeolojik kazı çalışmaları devam ediyor.
Mardin Artuklu Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergül Kodaş başkanlığında yapılan kazılar, arkeologlar ve antropologlar da dahil olmak üzere 15 kişilik ekip tarafından yürütülüyor.
Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihlenen bir yerleşme olan Boncuklu Tarla, MÖ 13. binyıldan, MÖ 8. binyılın sonlarına kadar kesintisiz olarak iskan görmüştü.
Bu sezon Boncuklu Tarla kazılarında, üç farklı evrede üst üste inşa edilmiş ve yaklaşık 12.000 yıllık olduğu düşünülen bir ‘kamu binası’nın ortaya çıkartıldı. Yapıda boncuklar, ok uçları ve kemikler gibi birçok buluntu da bulundu.
Milattan önce 10.000 yılına ait, üç kere üst üste inşa edilmiş kamusal yapının önemli bir bölümünü açığa çıkardıklarını belirten Doç. Dr. Kodaş, bu yapının konut olmadığını ve birçok kişi veya grup tarafından kullanılmış büyük boyutlu bir yapı olduğunu söylüyor.
Söz konusu yapıların içinde steller, payandalar ve kolonlar var. Araştırmacılar, yapının hem mimari hem de iç düzenlemeleri açısından, o dönemde kullanılan konutlardan farklı bir şekilde inşa edildiğini söylüyor.
Doç. Dr. Kodaş, “Benzer boyutlara ve özelliklere sahip binalar aynı alana üst üste inşa edilmişler. Evrelerin hepsi milattan önce 10.000 yılına ait. Biri terk edildikten sonra doldurulmuş ve onun üzerine yenisi inşa edilmiş. Her evre arasındaki tam süreyi henüz bilemeyiz ama çok uzun bir süre geçmemiş gibi görünüyor. diyor.
Araştırmacılar, inanç merkezleri olarak da tanımlanabilecek bu kamusal yapıların ne amaçla kullanıldığının ilerleyen süreçte daha iyi anlaşılacağını belirtiyor.
Boncuklu Tarla’da bulunan bazı yapılar, günümüzden 13.000 yıl öncesine tarihleniyor ve bu yapılar, Körtik Tepe ile birlikte Yukarı Dicle Vadisi’nde kalıcı yerleşmelerin ilk örnekleri arasında yer alıyor. Boncuklu Tarla ve Körtik Tepe’deki bu tür yapılar, Göbeklitepe’den 1.000 yıl daha eski.
Yaklaşık 2,5 hektarlık bir alanı kaplayan höyükte elde edilen bulgularla, Epipaleolitik dönemden Geç Çanak Çömlek Öncesi Neolitik dönem B evresine kadar geçen süreci içeren altı farklı tabaka tespit edildi.
Ev tabanlarının altına, dizleri karınlarına çekilmiş halde insanların gömüldüğü 69 mezarda, 118 bireye ait iskelete ulaşıldı.
İskeletlerin yer aldığı mezarda Neolitik dönemde yaşayan toplulukların geleneklerini anlatan serpantin, kireçtaşı, klorit, kumtaşı, kemik, obsidyen, fosfat, bakır, malakit ve değişik çay taşları kullanılarak yapılan boğa, geyik, leopar, yılan, akrep ve yaban keçisi gibi çeşitli şekillerde yaklaşık 20 bin boncuk ile kemer ve tokaları, kemik kakmalı süs eşyası, düğme, küpe ve değişik süs eşyaları bulundu.
Kaynak: Arkeofili
